Emeryt może pracować czy musi?

Celem przywrócenia wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn od 1 października 2017 r. było, jak twierdzili politycy, przede wszystkim umożliwienie każdemu ubezpieczonemu podjęcie samodzielnej decyzji o momencie zejścia z rynku pracy. Ustawa określiła minimalny wiek, w którym można skorzystać z prawa do emerytury. Ówczesna Minister Rodziny ,Pracy i Polityki Społecznej Pani Elżbieta Rafalska twierdziła wtedy, że

każdy ubezpieczony sam powinien podjąć  decyzję o momencie zakończenia aktywności zawodowej. Decyzja o przejściu na emeryturę zawsze zależy od indywidualnej sytuacji osoby ubezpieczonej i związana jest m.in. z: oczekiwaniami co do wysokości otrzymywanych w przyszłości świadczeń emerytalnych, oceną stanu zdrowia czy możliwością kontynuowania pracy w swoim zawodzie.

Od 2012 r. notowany jest w Polsce spadek liczby ludności. Według GUS w końcu czerwca br. ludność Polski liczyła prawie 38,2 mln. osób i było to o około 192,0 tys. mniej niż w końcu czerwca 2020 r. Od ok. 30 lat utrzymuje się zjawisko depresji urodzeniowej. W 2020 r. współczynnik dzietności wyniósł w Polsce 1,38 a określanym jako korzystny dla stabilnego rozwoju demograficznego jest 2,10-2,15. Ze względu na niski wskaźnik dzietności oraz wydłużającą się długość życia rośnie udział osób starszych w populacji. W końcu 2020 r. osoby w wieku poprodukcyjnym stanowiły już 22,3% ludności wobec 14,8% w końcu 2000 r. Trendy te wpływają zarówno na wielkość zasobów siły roboczej jak i jej strukturę wiekową a wobec tego szczególnego znaczenia nabierają zmiany jakościowe na rynku pracy. Niezależnie od wcześniejszych zamierzeń aktualnie głównym wyzwaniem polityki senioralnej staje się konieczność wydłużenia okresu aktywności zawodowej oraz włączanie potencjału osób starszych w obszar aktywności społecznej. W grudniu 2020 r. liczba pracujących emerytów wyniosła 776,6 tys. i była o ok. 35% wyższa niż w grudniu 2015 r. Od począwszy 2014 r. liczba pracujących emerytów z roku na rok rosła i tylko w grudniu 2020 r. ,chyba ze względu na pandemię, po raz pierwszy nastąpił niewielki spadek. Wobec pogłębiającego się deficytu rąk do pracy istotnego znaczenia nabierają działania wdrażające strategie zarządzania wiekiem oraz tworzenia zachęt do jak najdłuższej obecności na rynku pracy oraz aktywności zawodowej. Według danych Eurostatu w 2020 r. dla osób w wieku 50-64 lata współczynnik aktywności zawodowej ludności wynosił 61,6% w Polsce a 70,3% w UE27.

W końcu października 2021 r. na obszarze kraju zarejestrowanych było 910,9 tys. bezrobotnych a w tym 238,0 tys. bezrobotnych powyżej 50 roku życia i stanowili oni 26,1% ogółu bezrobotnych w kraju. Aktywnymi programami rynku pracy objęto niestety tylko 33,2 tys. bezrobotnych powyżej 50 roku życia i stanowili zaledwie 13,9% zaktywizowanych bezrobotnych w bieżącym roku, choć ich udział w strukturze zarejestrowanych przekraczał 26%. Wniosek wynikający z opisanego stanu rzeczy jest przede wszystkim taki , że aby móc korzystać z potencjalnego rezerwuaru siły roboczej jaką mogą stanowić chcący lub muszący podejmować pracę emeryci, należy w pełnym zakresie umożliwić im korzystanie z usług i instrumentów jakie oferują publiczne służby zatrudnienia a wcześniej z tymi możliwościami ich zapoznać. Warto o tym pamiętać przygotowując dokumenty na nowo określające zadania dla publicznych instytucji rynku pracy.